బాబా సాహెబ్ అంబేద్కర్ – మార్క్స్ వాద మిత్రుడే.

ప్రొఫెసర్ అబ్దుల్ నూర్ బాషా,
ఆచార్య నాగార్జున విశ్వవిద్యాలయం, గుంటూరు.

మానవజాతి విమోచన పై డాక్టర్ బాబా సాహెబ్ అంబేద్కర్ కున్న అంతిమ సైద్ధాంతిక నైజం ఏమిటి? అని ఆలోచించే వారికి నేటికీ స్పష్టత కన్నా అస్పష్టత లే ఎక్కువగా కనిపిస్తాయి. ఉదాహరణకు, అంబేద్కర్ , మార్క్స్ వాదాన్నీ, కమ్యునిస్టు ఉద్యమాల్నీ శత్రు శిభిరాలుగానే పరిగణించాడా? అంబేద్కర్ కేవలం కుల వ్యతిరేక పోరాటాలే మానవ విముక్తి కి మార్గమని తేల్చేశాడా? భారత ప్రజలకు బ్రాహ్మణిజం తోబాటు పెట్టుబడి దారీ విధానం కూడా ప్రధాన శత్రువేనని సిధ్ధాంతీకరించిన అంబేద్కర్ కు , కుల వర్గ పోరాటాల పై ఆసక్తి లేదా? దోపిడీ శక్తులపై పోరాటాలు పదును తేలాల్సిన నేటి తరుణంలో ఇలాంటి సైద్ధాంతిక, ఆచరణాత్మక సూత్రీకరణల పై మొత్తం దళిత, మార్క్స్ వాద ఉద్యమకారులకు ఎంతగానో స్పష్టత అవసరం.

చరిత్ర మొత్తంమీద చూస్తే, ఎన్నో సిద్ధాంతాలూ, సూత్రీకరణల పై అంబేద్కర్ అపార్ధాలకు, అనుమానాలకే గురయ్యాడు. ‘ అంబేద్కర్ కి మార్క్సిజం చుక్కెదురు ‘ అనీ, ‘వర్గ పోరాటం అంబేద్కర్ నిఘంటువు కే వ్యతిరేకం ‘ అనీ,… . ఇలాంటి వ్యాఖ్యలన్నీ అంబేద్కర్ కి పొరపాటు గా ఆపాదించబడ్డవే తప్ప ఆయన సహజత్వాన్ని నిక్కచ్చిగా ఆవిష్కరించే వి మాత్రం కావని, ప్రముఖ మానవ హక్కుల మేధావి, అంబేద్కర్ -మార్క్స్ ల నిరంతర అధ్యనశీలి , డాక్టర్ ఆనంద్ తేల్తుంబ్డే  విశ్లేషిస్తారు. అంబేద్కర్ సిద్ధాంతాలనీ, ఆయన వదిలి వెళ్ళిన దళిత ఉద్యమాన్ని తమ స్వార్థ ప్రయోజనాలకోసం శత్రువర్గం ముందు తాకట్టు పెట్టినవారు ” విద్యాధికులైన దళిత మద్యతరగతే ” అంటూ కఠిన పదాలతో ఆనంద్  వ్యక్తంచేసిన ఆవేదన తీరును, ఇప్పుడు ఇలా గుర్తు చేయాల్సి రావడం ఒకింత ఇబ్బంది కరంగానే ఉంది.
( చూడండి, ఆనంద్ తేల్తుంబ్డే,  “బి.ఆర్. అంబేద్కర్.- భారత దేశము, కమ్యునిజం “, నవ తెలంగాణ పబ్లిషింగ్హౌజ్, హైదరాబాద్, 2019, పేజీలు 7-8 ).

భారత దేశం లో నేటి కుల, వర్గ పోరాటాల అనివార్యత రీత్యా, అంబేద్కర్ , అటు మార్క్స్ వాదమూ , ఇటు  వర్గ,కుల సంభందాల పట్ల ఎలాంటి ద్రుక్పదం కలిగి ఉన్నాడో రేఖామాత్రంగా నైనా విశ్లేచించు కోవడం, ఫలితంగా కమ్యునిస్టు, దళిత శక్తుల

మద్య మరింత సఖ్యతకై క్రృషి చేయడం ఈ వ్యాసం ఉద్దేశం.

1. అంబేద్కర్ – మార్క్స్ వాదం:
   నిజమే. అంబేద్కర్ ఎప్పుడూ మార్క్స్ వాది కాడు. పైగా, భారత దేశం లో కుల వ్యవస్థ రద్దు దిశగా మార్క్స్ వాదం నుంచి నేర్చుకోవలసింది ఏమీ లేదని కూడా నిర్ద్వంద్వంగా తిరస్కరించిన వాడు అంబేద్కర్. దీనికి తోడు, నాటి కమ్యునిస్టు నేతలు దోపిడీ కులాల కు చెందిన వారై, కుల వ్యతిరేక పోరాటాలకు ఎం త మాత్రం సహకరించక పోవడం, వారు ఆర్ధిక నియతి వాదం (  economic determinism ) ఊబిలో నుంచి బయటకు రావడానికీ ఆసక్తి చూపకపోవడం అంబేద్కర్ కి దేశీయ కమ్యునిస్టు ల పై  చిరాకు పుట్టించింది. సరిగ్గా అప్పుడే అంబేద్కర్ మార్క్స్ వాదం పై  అసంతృప్తి వ్యక్తం చేశారు. (  Anand Teltumbde, Republic of Caste, Navayana publishing House pvt. Ltd , New Delhi,2019). page. 103).

   అదే విధంగా, 1928 లో Bombay Textile strike విషయంలో కూడా కమ్యునిస్టు నేతలు అంబేద్కర్ సారథ్యం వహించిన దళిత కార్మికుల పట్ల చూపిన వివక్షా పూరిత వైఖరి కూడా అంబేద్కర్ ను కమ్యునిస్టు నేతలకు దూరం చేసింది. కుల వివక్ష చూపి దళిత కార్మికులను మిగతా కులపోళ్ళతో బాటు నేత  ( weaving ) విభాగం లోకి కలుపుకోని  పక్షం లో సమ్మె భాగస్వామ్యం నుండి విడిపోతామని అంబేద్కర్ కమ్యునిస్టు లకు తెగేసి చెప్పడం తో,  అయిష్టం గానే అంగీకరించారు నాటి బొంబాయి కమ్యునిస్టు లు.( Sumeet Mhaskar, ” ” “Ambedkar’s Fight wasn’t just against Caste” , The Print, April 14,2020, www.theprint.in ).

   వాస్తవానికి నాటి కమ్యునిస్టు లు, తమ అస్తిత్వం నిలుపుకోవడం కోసం కార్మికుల ఆర్ధిక ప్రయోజనాలను సాధించి పెట్టే పనిలో చొరవ చూపారే గాని, నూతన కార్మిక నాయకత్వాన్ని నిర్మించడం, కులవివక్ష ని ఎదిరించే పోరాటాల వైపు శ్రధ్ధ చూపలేదనే  విమర్శ బలంగానే ఉంది.( Bharath Patankar, & Gail Omvedt, ” The Dalit Liberation Movement in Colonial Period “, EPW, February 1979, page 420 ).

   వీటన్నింటి కన్నా  ముఖ్యంగా, అంబేద్కర్ తాను కొలంబియా విశ్వవిద్యాలయం లోని తన ఆచార్యులు డ్యూయీ అనుసరించే ఫాబియన్ సోషలిజం సిద్ధాంతానికి తీవ్రంగా ప్రభావితుడై ఉన్నాడు. వీరి సిద్ధాంతం మార్క్సిజం కి భిన్నమైంది. సోషలిజం కార్మిక వర్గం ద్వారా రాదనీ, అది మధ్యతరగతి వర్గం ద్వారా నే వస్తుందని నమ్ముతారు. అలాగే సోషలిజం సాధన శాంతియుత పద్ధతి లో సంస్కరణల         పరంగా నే రావాలని, మార్క్సిజం ప్రతిపాదిస్తున్న  ‘ హింస’ , ‘ నియంత్రుత్వం’ ల ద్వారా కాదనీ అంబేద్కర్ విశ్వసించిన ఫాబియన్ సోషలిజం నమ్ముతుంది. ( Anand Teltumbde, ” To the self obsessed Marxists and the pseudo Ambedkarites “, Countercurrents.org, April 2013, page17.).

   ఐతే ఈ సమయంలో గమనించాల్సిన ముఖ్యమైన విషయం ఏమిటంటే, అంబేద్కర్ మార్క్స్ వాదం పట్ల ఎలాంటి శత్రు పూరిత వైఖరి కనపరచ లేదనీ, పైగా, మానవ విమోచన కు మార్క్సిజం ని ఒక గొప్ప సిద్ధాంతం గా శ్లాఘించాడని చూడగలం. ఉదాహరణకు, తాను స్వీకరించిన బుద్దిజం తో మార్క్సిజం ని సరి  పోల్చుతూ ఖాట్మండు సదస్సు లో ప్రసంగించిన అంబేద్కర్,  ఈరెండు మార్గాలూ ఏక లక్ష్యం కలిగిన వేనని విశ్లేషిస్తూ, వీటి గమనం ( means) లో మాత్రమే తేడా ఉంది గానీ, గమ్యం ( mission ) ఒక్కటే ననే సంత్రుప్తి వ్యక్తం చేయడం గమనార్హం. ( Babasaheb Ambedkar writings and speeches, Vol 3, Ministry of Education, Government of Maharashtra, 1991, page 522 ).

   ఐతే, సమాజంలో న్యాయంకోసం శ్రమించే క్రమంలో అవసరమైతే బలాన్ని ( force ) ప్రయోగం చేయడానికీ వెనకాడాల్సిన అవసరం లేదని బుద్ధుడు సైతం అనుమతించడాన్ని ఉద్యమకారులు జ్ఞాపకం చేసుకోవాలని అంబేద్కర్ ని విమర్శనాత్మకంగా అధ్యయనం చేసిన కుబేర్ గుర్తు చేయడం చూడగలం.
   (.W. N. Kuber, “Ambedkar- A Critical Study “, People’s Publishing House, New Delhi,1991 edition, page 213.).

   ఇంతే కాదు. మార్క్సిజం నీ, దాని విజయాల్ని శ్లాఘిస్తూ , ముఖ్యంగా రష్యాలో జరిగిన బోల్షెవిక్ విప్లవ విజయ గాధలను వివరిస్తూ తాను తొలిగా ప్రారంభిం చిన మూక్ నాయక్ పత్రిక నుండి చివరి గా నడిపిన జనతా పత్రిక దాకా అంబేద్కర్ నిరంతరం వరస వ్యాసాలు రాయడం గమనార్హం. అలాగే, మార్క్స్ రాసిన ‘ పెట్టుబడి ‘ గ్రంథం మరాఠీ భాషలో కి 1960 ల దాకా తర్జుమా కాకపోయినా, అంతకు మూడు దశాబ్దాల కు ముందే 1930 ల లోనే అంబేద్కర్ తన  ‘ జనతా ‘ పత్రిక లో ‘ వేతనాలు, శ్రమ, పెట్టుబడి’ అంశాన్ని ‘ మోల్, మజూరీ, అనీ భండ్వాల్ ‘ పేరిట మరాఠీ లో ప్రచురించిన సంఘటనని ఎవరైనా ప్రస్తుతించకుండా ఉండగలమా?. ( For details, see Anand Teltumbde, ” Dichotamization of Caste and Class “, Economic and Political week ఖాసింly, November 19, 2016, page37. ).

   ఇలాంటి విషయాలనన్నీ ఇలా త్రవ్వి చూపడం ఇప్పుడు కొంత అవసరమే నని అనిపిస్తోంది. ఇంతకంటే ముఖ్యంగా ఖోటే వ్యతిరేక రైతాంగ పోరాటం లాంటి ఉద్యమాల్లో కమ్యునిస్టులతో  మమేకమై అంబేద్కర్ కలిసి పయనించడం లాంటి ఘటన ను సైతం

   గుర్తు చేసుకోవడం అవసరమే ననిపిస్తోఃది. ఈ ‘ అనిపించడం ‘ వెనుక దాగి ఉన్నది దురాశ కాదు; సదాశయమే. అన్న దమ్ములం  ఆవేశం తన్నుకొస్తే అరుచుకుంటాం, కరుచుకుంటాం కూడా. కానీ ఆపద ముంచుకొస్తే… అన్నదమ్ములం కదా? నిజంగానే కరుచుకు పోతాం. అన్యాయంపై విరుచుకు పడతాం. లాల్ నీల్ శక్తుల సిద్ధాంతాలు వేరైనా లక్షయం ఒక్కటే గదా? మరి కమ్యునిస్టులం, అంబేద్కరిస్టులం  ఇష్టులమే గానీ, సపరేటిష్టులం కాదు మరీ.
   ( అంబేద్కర్ కులం లోనే వర్గాన్నీ చూచాడనీ, వర్గ పోరుకు తాను సానుకూలుడనే నని తెలిపే విశ్లేషణ 2 తదుపరి.)